شرطی سازی کنشگر چیست؟

با یکی دیگر از مقالات علمی سایت تندخوان برتر با موضوع شرطی سازی کنشگر همراه شما هستیم.

آشنایی با شرطی سازی کنشگر

اسکینر در سال 1930 میلادی نوع دیگری از شرطی سازی را معرفی کرد. شرطی سازی کنشگر نوعی یادگیری است که طی آن، پاسخهای ارادی توسط پیامدهایشان کنترل می شوند.

نظریه پردازان در حوزه یادگیری  در ابتدا شرطی سازی کلاسیک و شرطی سازی کنشگر را از همدیگر متمایز می کردند. آنها معتقد بودند که اولی پاسخهای بازتابی غیرارادی را تنظیم می کنند و دومی پاسخهای ارادی را.

این تمایز درست است که در بیشتر موارد درست بود اما گاهی برخلاف آن هم مواردی مشاهده می شد.

پژوهش ها در سال های اخیر نشان داده که گاهی شرطی سازی کلاسیک به تنظیم رفتار ارادی کمک می کند.

شرطی سازی کنشگر می تواند بر پاسخهای غیر ارادی احشایی تأثیر بگذارد و  این دو نوع شرطی سازی مشترکا و متقابلا بر برخی از جنبه های رفتار حاکم هستند.

اسکینر در آزمایش ها و پژوهشهای خود نشان داد که ارگانیزم ها گرایش دارند که آن پاسخهایی را تکرار کنند که پیامدهای مطلوبی به دنبال دارند.

در واقع یک اصل اساسی در مفهوم تربیت اسکینر نهفته بود که عبارت بود از:

تقویت زمانی یافت می شود که رویدادی پس از پاسخ ، گرایش ارگانیزم را به دادن آن پاسخ، افزایش دهد.

امیدوارم که تا به اینجا مطالب مقاله تندخوان برتر برای شما مفید بوده باشد. اگر تا به اینجا پرسش هایی برای شما ایجاد شده، پیشنهاد می کنم به دو مقاله زیر در سایت تندخوان برتر مراجعه کنید.

آشنایی با شرطی سازی کلاسیک در انسان

ثبت نام در دوره و کلاس تندخوانی و حافظه پیشرفته

شرطی سازی کنشگر چیست؟

در ادامه قصد داریم تا شما را با پاسخ این سوال: شرطی سازی کنشگر چیست آشنا کنیم.

یادگیری همیشه یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های دانشمندان روانشناسی بوده است. تا اندازه‌ای که شاخه روانشناسی یادگیری متولد شد. روانشناسان حوزه یادگیری از منظر‌های گوناگون مؤلفه‌های یادگیری، کیفیت و چگونگی آن‌را بررسی می‌کنند.

از مهم‌ترین مباحث حوزه یادگیری، روش‌های آن است. به این معنی که چگونه یادگیری صورت می‌گیرد؟ با چه روش‌هایی می‌توان یادگیری را شکل داد؟ شرطی سازی کنشگر یا عامل، یکی از روش‌های یادگیری است که بر پایه تشویق و تنبیه است.

تعریف شرطی سازی کنشگر یا عامل

در تعریف شرطی سازی کنشگر باید بگوییم که در واقع شرطی سازی کنشگر یکی از روش‌های یادگیری است که با توجه به رفتار، از بازخورد مثبت (تشویق) یا بازخورد منفی (تنبیه) استفاده می‌کند.

به عنوان مثال شما قصد دارید به کودک خود آموزش دهید، قاشق را چگونه در دستش بگیرد، زمانی که قاشق رابه گونه درست نگه می‌دارد، شما با دادن یک شکلات او را تشویق کرده و بازخورد مثبت می‌دهید، زمانی که قاشق را به اشتباه در دست می‌گیرد او را تنبیه کرده و ظرف غذا را از او می‌گیرید.

به عنوان نمونه دیگر مربی ورزشی قصد یاد دادن حرکتی ورزشی به شاگرد خود دارد، زمانی که شاگرد حرکت را درست اجرا می‌کند توسط مربی تشویق می‌شود و مربی برای او دست تکان می‌دهد، زمانی که حرکت را درست اجرا نمی‌کند، مربی به او اخم کرده و با بی‌توجهی او را تنبیه می‌کند.

نام‌گذاری شرطی سازی کنشگر

این نوع یادگیری از دو قید استفاده می‌کند:

1. شرطی سازی
2. کنشگر یا عامل

استفاده از واژه شرطی سازی به خاطر این است که با استفاده از گزاره «اگر آنگاه»، یادگیری صورت می‌گیرد. به عبارتی با یک جمله شرطی، عملیات یادگیری قابل توصیف است. به عنوان مثال اگر فلان کار صورت بگیرد آنگاه فلان تشویق را دریافت می‌کنم. یا اگر فلان اقدام انجام شود آنگاه فلان اتفاق خواهد افتاد.

استفاده از واژه کنشگر یا عامل به جهت است که شرطی سازی توسط یک عامل یا کنشگر خارجی اتفاق می‌افتد که تنبیه یا تشویق را محقق می‌کند. حال فرد عامل یا کنشگر می‌تواند استاد، معلم، مربی یا هر فرد دیگری باشد که بازخورد مثبت تشویق یا بازخورد منفی تنبیه می‌دهد.

تاریخچه شرطی سازی کنشگر

شرطی سازی کنشگر اولین بار توسط بی اف اسکینر ابداع شد. به همین جهت به شرطی سازی کنشگر، شرطی سازی اسکینر نیز گفته می‌شود. اسکینر از روانشناسان رفتارگرایی بود که قائل هستند برای تحلیل رفتار نه لزوما به عوامل درونی بلکه به عوامل بیرونی باید توجه ویژه‌ای داشت. نظریه یادگیری و شرطی سازی او نیز با توجه به همین مبنا و عقیده شکل گرفته است.

نظریه اسکینر تحت تأثیر پژوهش‌های ادوارد ثورندایک بود. تحقیقات ثورندایک بر اساس قانون مشهور اثر ثورندایک استوار بود با توجه به این اصل، رفتاری که نتایج دلپذیر به دنبال دارد، تکرار می‌شود و رفتاری که نتایج خوبی ندارد احتمال تکرار کمتری دارد. (اعمالی که نتایج مطلوبی را در پی دارند احتمال تکرار شدنشان بالاست اما رفتاری که نتایج نامطلوبی به دنبال دارد نیز احتمال کمتری تکرار می‌شود).

تقویت کننده

اسکینر پس از بیان دیدگاه خودش مسأله تقویت کننده ها را مطرح کرد. تقویت کننده‌ها همان عواملی هستند که احتمال تکرار یک رفتار را ارتقا می‌دهند. به عبارت دیگر همان تشویق یا تنبیه‌ها که باعث تکرار یا عدم تکرار یک رفتار می‌شود.

دو نوع تقویت‌کننده وجود دارد:

1. تقویت‌کننده‌های مثبت: در نتیجه رفتار مثبت صورت می‌گیرد و از نوع پاداش است.
2. تقویت‌کننده‌های منفی: در نتیجه رفتار منفی صورت می‌گیرد و از نوع تنبیه است.

درواقع تقویت‌کننده‌های مثبت رویدادها یا نتایج مطلوبی هستند که پس از رفتار ارائه می‌شوند. در موقعیت‌هایی که تقویت مثبت را منعکس می‌کند یا افزایش چیزی مانند ستایش یا پاداش مستقیم نیز پاسخ یا رفتاری تقویت می‌شود. به‌عنوان‌مثال اگر در محل کار خود کار خوبی انجام دهید و مدیرتان به شما جایزه دهد شما ترغیب می‌شوید که کارتان و رفتاری که نتیجه خوبی در پی داشته را تکرار کنید.

تقویت‌کننده‌های منفی؛ حذف یک تقویت‌کننده‌ی ناخوشایند نیز می‌تواند رفتاری را تقویت کند این مورد با عنوان تقویت منفی شناخته می‌شود زیرا حذف یک محرک نامطلوب است که برای افراد یا حیوان، پاداش  را در پی خواهد داشت، تقویت منفی موجب تقویت رفتار می‌شود زیرا تجربه‌ای ناخوشایند را متوقف می‌کند و یا آن را از بین می‌برد.

درواقع تقویت‌کننده‌های منفی شامل حذف رفتار یا نتایج نامطلوب پس‌ازآن است. در این شرایط در واقع با حذف چیزی که ناخوشایند تلقی می‌شود، پاسخ نیز تقویت می‌شود. به‌عنوان‌مثال اگر کودک شما وسط فروشگاه مواد غذایی شروع به فریاد زدن کند اما هنگامی‌که برخورد یا رفتار شما باعث آرام شدن کودک شود در واقع بار دیگر که کودک شروع به فریاد زدن کرد رفتاری که باعث آرام شدن فریاد کودک انجام می‌دهید درواقع اقدام شما منجر به حذف وضعیت ناخوشایند (جیغ کودک) منفی نیز رفتار شما را تقویت می‌کند. در هر دو مورد تقویت نیز رفتار افزایش می‌یابد.

در واقع شرطی‌سازی کنشگر یک نوع یادگیری از طریق نظام پاداش و جریمه است. در موارد مناسب می‌توان از این نوع یادگیری برای جهت‌دهی رفتار مناسب استفاده کرد.

مولفه های یادگیری چیست؟

آیا همه یادگیری های ما توسط شرطی سازی کنشگر و کلاسیک انجام می شود؟

پاسخ مشخص است، خیر.

اگر بخواهیم طبق این تعاریفی که تا به امروز به آن ها اشاره کردیم، پیش برویم، باید بگوییم که انسان ها ابتدا وارد اتومبیل می شوند و شروع به صادر کردن پاسخ های تصادفی می کنند تا اینکه یکی از آین پاسخها، به پیامد های مطلوب منجر شود.

مطمئنن مطلب بالا برای شما خنده دارد است. امروزه حتی کودک هفت ساله هم می داند که سوییچ ماشین در کجا قرار دارد و پدال گاز کدام است.

این یادگیری در انسان، توسط مشاهده انجام شده است.

بسیاری از رانندگان حرفه ای نیز، در طول سالها تجربه و مشاهده ای که داشتند توانسته اند به یک مهارت رانندگی خوب برسند. یادگیری از طریق مشاهده فرایندی است که مقدار زیادی از  یادگیری حیوانات و انسان ها را توجیه می کند.

یادگیری توسط مشاهده در انسان

یادگیری مشاهده ای زمانی رخ می دهد که پاسخ دهی ارگانیزم تحت تاثیر مشاهده دیگران قرار گرفته باشد که الگو نامیده می شود.البرت بندورا درباره این موضوع تحقیقات گسترده ای انجام  داده است.

او معتقد است که این نوع یادگیری دستیابی به فرایندهای شرطی سازی کنشگر و کلاسیک را گسترش می دهد. در حالی که نظریه پردازان قبل از آلبرت معتقد بودند که شرطی سازی روی تجربه مستقیم ارگانیزم تاکید دارد.

البرت بندورا ثابت کرد که شرطی سازی کلاسیک و کنشگر می تواند به صورت جانشینی از طریقی یادگیری مشاهده ای صورت گیرند.

دانش پژوهان عزیز توجه داشته باشند که جهت تقویت حافظه و افزایش سرعت تندخوانی نیاز نیست که تا این حد با مفاهیم تخصصی آشنا شوید و صرفا آشنایی جزئی با این موارد کفایت می کند.

البته در روش دکتر صادق عباسی بدون نیاز به این موارد، شما شاه کلید تقویت حافظه و تندخوانی را در چند جلسه آنلاین و یا حضوری فرا می گیرید.

جهت ثبت نام در دوره های تندخوانی پیشرفته و تقویت حافظه با پنجاه درصد تخفیف روی لینک زیر کلیک کنید.

ضمننا باید یادآوری شود که تمامی دوره ها در تندخوان برتر، ضمانت بازگشت وجه دارد.