یادگیری و تجربه

یادگیری در یک تعریف دیگر یعنی ایجاد تغییر نسبتا پایدار در توان رفتاری بر اثر تجربه. در تعریف یادگیری، گفته شد تغییر حاصل در توان رفتاری یادگیرنده در صورتی یادگیری به حساب می آید که بر اثر تجربه یادگیری رخ دهد، نه عوامل دیگر.

آیا به غیر از روانشناسی پرورشی نوین تجربه عوامل دیگری سبب ایجاد تغییر در فرد می شوند یا نه؟

جواب این سؤال مثبت است. علاوه بر یادگیری و عوامل دیگری که قبلا به آنها اشاره شد، یعنی عوامل انگیزشی، انطباق حسی، خستگی، و مصرف داروها، چندین عامل دیگر نیز منجر به تغییر رفتار می شوند که حاصل تجربه یادگیری نیستند و لذا یادگیری به حساب نمی آیند. از جمله می توان به رشد کردن، بالغ شدن، و پیر شدن به عنوان عواملی که منجر به تغییر می شوند اما تغییرات حاصل از این عوامل یادگیری به حساب نمی آیند چون از تجربه ناشی نمی شوند اشاره کرده

منظور از تجربه چیست؟

منظور از تجربه در تعریف یادگیری تأثیر متقابل بین محرکها (بیرونی و درونی) و یادگیرنده است. بنابراین، خواندن یک کتاب، گوش دادن به یک سخنرانی، زمین خوردن کودک، و فکر کردن درباره یک مطلب تجربه به حساب می آیند که ممکن است به یادگیری منجر شوند ولايت و کاکس (۲۰۰۲) در تعریف تجربه گفته اند: “ما تجربه را، به پیروی از جان دیویی، به عنوان نوعی دادوستد بین فرد یادگیرنده) و آنچه در زمان یادگیری، محیط او را تشکیل میدهد تعریف میکنیم (ص ۵۲).

مثالی که گانیه (۱۹۷۰) برای تجربه ذکر کرده به قرار زیر است: کودک، پیش از یادگیری بستن بند کفشهایش، قادر به انجام این کار نیست یا شاید تنها بخشی از آن را بلد است. برای اینکه به او یاد داده شود که بند کفشهایش را درست ببندد، به او محرکی ارائه می شود. این محرک میتواند آموزش پدر و مادر، یا تصویری که در آن بستن بند کفش به نحو درست نشان داده شده، یا هر نوع محرک آموزشی دیگر باشد. کودک بعد از تعامل با یکی از این محرکها (کسب تجربه) خواهد توانست بند کفشهایش را ببندد. پس، وقتی که یادگیرنده تجربه ای کسب می کند، به نحوی که رفتار او در پایان مدتی که تجربه مؤثر بوده (در مقایسه با قبل از زمان کسب تجربه تغییری حاصل نماید، گفته میشود که یادگیری صورت گرفته است. و با توجه به آنچه گفته شد، موضوع یادگیری عمدی و یادگیری اتفاقی نیز روشن می شود. از آنجا که برخورد یادگیرنده با هرگونه تجربه ممکن است به یادگیری بینجامد، لازم نیست که یادگیری همیشه جنبه عمدی داشته باشد. در واقع، بسیاری از یادگیریهای ما به طور اتفاقی صورت می پذیرند. آنچه که دانش آموزان و دانشجویان در ضمن آموزش رسمی معلمان درباره موضوعهای مختلف درسی می آموزند یادگیری عمدی است، اما در همین دانش آموزان و دانشجویان، در ضمن حضور در مدرسه و در اثر ارتباط با معلمان و دوستان، بسیاری یادگیریهای غیر عمدی نیز اتفاق میافتند که از قبل طرح ریزی نشده و قابل پیش بینی نیستند.

نکته دیگری را که در رابطه با تعریف یادگیری باید توضیح دهیم تفاوت بین یادگیری و تفکر است فکر هم محصول یادگیری است و هم جزو تجاربی به حساب می آید که به یادگیری می انجامند. ما در گذشته تفکر یا اندیشیدن را آموخته ایم؛ اکنون نیز از طریق تفکر بسیاری نکته ها را می آموزیم